Wat is cultuur(wetenschap)?

Leuk hoor, zo’n master Algemene Cultuurwetenschappen, maar mensen snappen er geen drol van. Wat kan je daar mee? Hoe ga je ooit geld verdienen? Heb je maar twee dagen college, wat doe je dan de rest van de week? Wat leer je? Van dat laatste zal ik een voorbeeld geven.

Het belangrijkste, voordat je aan deze studie begint, is misschien wel begrijpen wat cultuur is. Nu is zo’n vaag concept nooit volledig te vatten, maar je kunt wel een poging doen. Aan de hand van inleiding van de tekst ‘Inventing popular culture’ van John Storey zal ik een uitleg geven.

Cultuur is een actief proces, het heeft met handelen te maken. Het staat niet vast. Het gaat om het maken van betekenissen en om die te communiceren. Cultuur zit niet in het object, maar in de ervaring betreffende dat object: hoe maken we het waardevol, wat doen we ermee? Door cultuur geven we betekenis aan onszelf en de wereld om ons heen.
Als voorbeeld kunnen we je tienerjaren gebruiken. In je tienerjaren probeer je jezelf te ‘vinden’, uit te vinden eigenlijk. Dit is een actief proces, want eerst ben je helemaal gek op de Spice Girls, maar als je wat ouder wordt, begin je de muziek van Rihanna leuk te vinden. Ja, zelfs door je muzieksmaak geef je betekenis aan jezelf en de wereld om je heen. Je bent een Rihanna-fan en geen Beyonce-fan, maar dat staat niet vast, dat zou over een paar jaar kunnen veranderen.

Goed, dan gaan we verder. Want cultuur is niet alleen maar leuk, het zorgt ook voor conflicten. Dat zie je bijvoorbeeld in de Nederlandse maatschappij: de christelijke cultuur botst met de islamitische cultuur. Betekenis is namelijk niet iets wat vaststaat, het verandert steeds, het bestaat altijd in haar context. Representatie is belangrijk bij betekenis, want door middel van representatie kun je betekenis geven. Representatie laat de realiteit zien die het onderschrijft. Het gaat niet om waar of onwaar, maar wat telt als ‘waarheid’. ‘Waarheid’ is namelijk ook iets wat je in een context moet zien. Iets kan voor mij waar zijn, maar voor jou onwaar. Wat klopt dan? Geen van beiden, of juist allebei, omdat je het in de context moet zien. Er bestaat niet zoiets als dé waarheid, er zijn meerdere waarheden.

Maar we houden niet van de gedachte dat er meerdere waarheden zijn en ideologieën al helemaal niet. Want wat doet een ideologie? Zij wil, om de macht te behouden, de waarheid fixeren: datgene wat cultureel is, moet natuurlijk lijken. En deze strijd tussen cultuur en de macht is precies wat wij onderzoeken bij Algemene Cultuurwetenschappen (cultural studies in het Engels).